Prawdopodobnie wszyscy znamy tę starą jak świat zagadkę: Co jest cięższe: kilogram ołowiu czy kilogram pierza? Wydawać by się mogło, że znamy na nią odpowiedź. Oczywiście kilogram to kilogram, niezależnie od tego o jakim materiale mówimy. Okazuje się jednak, że sprawa nie jest taka prosta. Jeżeli pytanie o to, co jest cięższe rozumieć jako "co jest dla człowieka subiektywnie cięższe?" to intuicyjna odpowiedź, której niemała część pytanych udziela za pierwszym razem – "ołów", jest poprawna.
Już pod koniec XIX wieku, francuski lekarz Augustin Charpentier zorientował się, że masa obiektu nie jest jedynym czynnikiem odpowiadającym za wrażenie ciężkości. W swoim artykule z 1891 roku, opisał złudzenie kinetyczne nazwane później od jego nazwiska, polegające na tym, że ludziom którym polecono oszacować wagę dwóch obiektów identycznych pod względem masy, lecz różniących się objętością, wydaje się, że większy z nich jest lżejszy. Ten dziwaczny fenomen początkowo próbowano wyjaśnić różnicą oczekiwań względem wagi przedmiotów o różnej wielkości. Sądzono, że ludzie widzący duży przedmiot przygotowują się na znaczny ciężar i napinają mocniej mięśnie przed próbą jego podniesienia. Kiedy okazuje się, że waga była niższa niż oczekiwana, wydaje się on nieco lżejszy. Hipoteza ta została jednak później obalona gdy okazało się, że nawet kiedy napięcie mięśni zdążyło się wyrównać i przystosować do rzeczywistej masy, większy obiekt wciąż sprawiał wrażenie lżejszego.
Objętość przedmiotu nie jest jedynym czynnikiem mogącym wprowadzić w błąd nasz umysł. Późniejsze badania, prowadzone już w XX wieku m.in. przez Maxwella Carra Payna Juniora, wykazały że także kolor oraz jasność mają znacznie dla oceny wagi obiektu, przy czym obydwie te rzeczy są właściwie tym samym, ponieważ kolory zwykle różnią się od siebie jasnością. Osoby biorące udział we wspomnianym badaniu, którym polecono oszacować na podstawie wyglądu wagę drewnianych kostek o identycznej masie i wielkości, zgodnie twierdziły, że zielone są najlżejsze podczas gdy czerwone i niebieskie najcięższe. W literaturze psychologicznej dotyczącej percepcji wagi możemy przeczytać, że generalnie obiekty ciemniejsze sprawiają wrażenie cięższych niż ich jaśniejsze odpowiedniki identyczne pod względem masy i objętości.
Okazuje się zatem, że siła z jaką muszą pracować mięśnie aby unieść jakiś przedmiot nie jest jedyną wskazówką jaką wykorzystuje nasz umysł, aby stworzyć wrażenie ciężkości. Informacje wizualne także mają na to wpływ. Trudno jest dociec dlaczego właściwie tak się dzieje, ale badania prowadzone przez lekarzy i psychologów już od przeszło stu lat, pokazują jak duże znaczenie dla percepcji mają procesy przetwarzania i interpretacji bodźców zachodzące w ludzkim umyśle. Wbrew temu co myśleli nowożytni brytyjscy empiryści tacy jak David Hume, John Locke czy George Berkeley, zmysły nie są nieomylnym źródłem informacji pokazującym nam wprost świat takim jakim jest.
Bibliografia:
Richard L. Gregory i Andrew M. Colman (red.). Czucie i percepcja. Poznań 2002.
Lynette A. Jones. Motor Illusions: What Do They Reveal About Proprioception?. "Psychological Bulletin", 1988, Vol. 103 No 1, pp. 72-86.
Objętość przedmiotu nie jest jedynym czynnikiem mogącym wprowadzić w błąd nasz umysł. Późniejsze badania, prowadzone już w XX wieku m.in. przez Maxwella Carra Payna Juniora, wykazały że także kolor oraz jasność mają znacznie dla oceny wagi obiektu, przy czym obydwie te rzeczy są właściwie tym samym, ponieważ kolory zwykle różnią się od siebie jasnością. Osoby biorące udział we wspomnianym badaniu, którym polecono oszacować na podstawie wyglądu wagę drewnianych kostek o identycznej masie i wielkości, zgodnie twierdziły, że zielone są najlżejsze podczas gdy czerwone i niebieskie najcięższe. W literaturze psychologicznej dotyczącej percepcji wagi możemy przeczytać, że generalnie obiekty ciemniejsze sprawiają wrażenie cięższych niż ich jaśniejsze odpowiedniki identyczne pod względem masy i objętości.
Okazuje się zatem, że siła z jaką muszą pracować mięśnie aby unieść jakiś przedmiot nie jest jedyną wskazówką jaką wykorzystuje nasz umysł, aby stworzyć wrażenie ciężkości. Informacje wizualne także mają na to wpływ. Trudno jest dociec dlaczego właściwie tak się dzieje, ale badania prowadzone przez lekarzy i psychologów już od przeszło stu lat, pokazują jak duże znaczenie dla percepcji mają procesy przetwarzania i interpretacji bodźców zachodzące w ludzkim umyśle. Wbrew temu co myśleli nowożytni brytyjscy empiryści tacy jak David Hume, John Locke czy George Berkeley, zmysły nie są nieomylnym źródłem informacji pokazującym nam wprost świat takim jakim jest.
Bibliografia:
Richard L. Gregory i Andrew M. Colman (red.). Czucie i percepcja. Poznań 2002.
Lynette A. Jones. Motor Illusions: What Do They Reveal About Proprioception?. "Psychological Bulletin", 1988, Vol. 103 No 1, pp. 72-86.
M. Carr Payne Jr. Apparent weight as a function of color. "The American Journal of Psychology", 1958, Vol. 71, No 4, pp. 725-730.
